De ijstijden kwamen en gingen. Het grote gewicht van het ijs op de polen had ook een invloed op de beweging van de aarde rond haar as, op de hoek van die as en dit had dan weer een invloed op de seizoenen, de temperatuur, de hoeveelheid CO2 in de lucht.
Tijdens de laatste ijstijd - zo’n 10000 jaar geleden - was een groot deel van het vloeibare water vast geworden, de Noordzee was dus echt een heel eind lopen. Dit is één van de redenen dat er zand van daar met de westenwinden naar onze contreien waaide. Leem (kleinere korreltjes) waaide verder, tot in, logisch toch, de ‘leemstreek’.
De Schelde (nu zo'n 350 km lang) liep oorspronkelijk meer naar het oosten, later is de westerschelde of De Honte de hoofdwaterweg geworden. Vroeger was het land in de buurt van de grote rivier een wadden- en krekengebied, met vaak een doorbraak van de Schelde, de belangrijkste was de Sint-Elisabethsvloed in 1421 en de laatste de grote overstroming in 1953. Dit is de oorzaak dat de grond vlak bij de Schelde bestaat uit vruchtbare klei.
Iets meer naar het binnenland, waar we ons nu bevinden, is het vooral zandgrond, met daarop de kenmerkende heidebegroeiing.
De eerste vermelding van het domein dateert al uit de 14de eeuw. Na enkele andere eigenaars kwam het domein in handen van de drukkersfamilie Moretus. Door het eeuwenlang bezitten van het alleenrecht om bijbels en kerkelijke teksten te drukken was de familie alles behalve arm. Ze bezaten vruchtbare landbouwgrond die ze konden verpachten en die dus zorgden voor een nog rijkelijker inkomen.
Met een deeltje van het geld kochten ze voor een habbekrats grote stukken arme zandgrond. Hierop - in vele plaatsen in het Antwerpse en de rest van Vlaanderen - bouwden, verbouwden of renoveerden ze kastelen, boerderijen en hoven van plaisantie, dus ook hier aan de grens (die vroeger wel niet door het domein liep, wat nu wel het geval is). Het middelste deel van het kasteel, in echte rococostijl, is het oudste stukje, daarna werden de zijbeuken aangebouwd. Om de vele familieleden, gasten en personeel van eten te voorzien beschikte het kasteel ook over een enorme groentetuin, deze is zelfs te zien op de kaarten van Ferraris.
De heren van Moretus boetseerden de tuin en het park zoals zij het wilden, met als grote voorbeelden de tuinen van Versailles en de Engelse landschapstuinen.
Bamboe, rododendron (uit Azië), Amerikaanse eik (die zijn oorspronkelijke US-herfst-timing bewaard heeft, want z'n blaadjes kleuren sneller rood dan die van onze zomereik bruin), zeeden (heel lange naalden en reusachtig grote kegels - hoor ik nu jingle bells ? -) watercipres, moerascipres, Douglasspar (waarvan de takken naar fruit ruiken en de schubjes op de kegel drie tandjes bezitten), Atlasceder (er staat een prachtexemplaar van zo'n 200 jaar aan de vijver), en nog een boel andere exoten werden in het domein neergepoot, want om in te zijn gold de leuze 'hoe exotischer, hoe chiquer'. In de knoppen van rododendron worden tegenwoordig eitjes gelegd door een kever, en in die gaatjes kunnen dan weer schimmels gedijen. De watercipres met z’n luchtwortels is ook een geval apart. Men dacht dat die uitgestorven was, maar de boom werd toevallig herontdekt in China, en nu geraakt die weer verspreid.
Ook inheemse bomen en struiken zoals taxus, hulst, eik, beuk (maar de ondiepe wortels bewijzen dat die oorspronkelijk op rotsgronden verbleven) en grove den (na hoeveel jaar word je autochtoon ?) werden aangeplant. Deze laatste was wreed populair als stuthout in de mijnen, want deze soort was zo vriendelijk luid te kraken net voor de totale instorting, wat van de stillere eiken niet gezegd kon worden, die gingen zwijgend ten onder.
De kasteelheer, die tevens burgemeester van Putte was, liet het gebied Ravenhof onder handen nemen door de zeer arme Puttenaars. Zo kwamen er wegen (naar de kathedraal van Antwerpen, de kerk van Lillo, de kerk van Berendrecht), dijken en bergjes, die laatste twee onder het motto 'm'as tu vu ?'.
De huzarenberg werd het hoogste plekje van het domein. Z'n naam komt van de Franse huzaren die mee hielpen de Hollanders buiten te houden en op de 'berg' kon je vroeger genieten van het schitterend uitzicht op de Antwerpse kathedraal (ik ben Antwerpenaar, merk je dat ?). De slotgracht van het kasteel zelf werd in 1938 grotendeels gedempt met grond van het antitankkanaal.
Momenteel is het kasteel eigendom van de gemeente Stabroek, en vele culturele en natuurlijke evenementen vinden er plaats. De vroegere keuken en de eetplaats ernaast zijn ook te huur voor een familiefeestje.
In de toekomst staat er weer iets anders op het menu. Met Europees subsidiegeld wordt het heidegebied van het noorden van Vlaanderen en het zuiden van Nederland meer toegankelijk gemaakt aan de randen, zodat het centrale heidegedeelte minder last zal hebben van de overmaat aan recreatie.
Je merkt 't, een simpele wandeling, een stralend zonnetje, een gids die ons heel veel weetjes meegaf, het gelach van de groene specht en de wetenswaardigheden van den bompa van Tom maakten van deze zaterdagvoormiddag weer een echt groentjesmoment.
Weer een prachtig verslag!
BeantwoordenVerwijderenhet fotootje van de rhododendron-knop toont ook een soort zwam. De knop is nl. bezaaid met donkere steeltjes met verdikt uiteinde. Die zwam heeft verhinderd dat de knop verder tot ontwikkeling kwam. De zwam wordt Azaleaknopvreter genoemd (Pycnostysanus azaleae in de volksmond).
BeantwoordenVerwijderenGroetjes
Wim